Vậy dung sai là hiệu số giữa kích thước giới hạn lớn nhất và kích thước giới hạn nhỏ nhất. Dung sai ký hiệu là IT và tính theo công thức:
Đối với chi tiết lỗ : ITD = Dmax - Dmin
Đối với chi tiết trục : ITd = dmax - dmin
Chú ý : Kích thước giới hạn lớn nhất bao giờ cũng lớn hơn kích thước giới hạn nhỏ nhất. Chính vì điều này dung sai bao giờ cũng có một giá trị dương ( IT > 0 ). Trị số dung sai càng lớn, độ chính xác của chi tiết càng thấp và ngược lại khi trị số dung sai nhỏ bao giờ độ chính xác của chi tiết cũng cao hơn.
Chi tiết gia công chỉ đạt yêu cầu khi thỏa mãn điều kiện sau:
dmax ≥ dt ≥ dmin
Dmax ≥ Dt ≥ Dmin
Dt và dt : Kích thước thực của lỗ và trục.
Thí dụ : Chi tiết lỗ có kích thước danh nghĩa D = 60mm, kích thước giới hạn lớn nhất Dmax = 60,052mm, kích thước giới hạn nhỏ nhất Dmin = 60,028mm. Tính dung sai chi tiết và nếu gia công chi tiết đạt kích thước 60,00mm thì chi tiết có đạt yêu cầu không ?
+ Dung sai chi tiết ITD = Dmax - Dmin = 60,052 - 60,028 = 0,024mm
+ Kích thước chế tạo đạt là kích thước thực 60,00mm
Ta có Dt = 60,00mm < Dmin = 60,028mm
Như vậy chi tiết không đạt yêu cầu về dung sai.
Biên tập : nkn
Tài liệu tham khảo :
Dung sai & đo lường kỹ thuật : A.N. Zuravlev nxb CN kỹ thuật 1987.
Dung sai lắp ghép & đo lường : Hoàng Xuân Nguyên nxb Giáo dục 1994.
