Khái niệm về tính lắp lẫn trong gia công cơ khí.

                

- Máy do nhiều bộ phận hợp thành, mỗi bộ phận do nhiều chi tiết được lắp ghép với nhau trong chế tạo mới cũng như sửa chữa, những nhà thiết kế mong muốn các chi tiết cùng loại có khả năng lắp lẫn được với nhau nghĩa là khi cần thay thế nhau không cần phải lựa chọn và gia công chế biến gì thêm vẫn bảo đảm các yêu cầu kỹ thuật của mối ghép. Tính chất đó của chi tiết được gọi là tính lắp lẫn, vì vậy tính lắp lẫn của chi tiết là khả năng thay thế cho nhau khi cần thiết. Các chi tiết có tính lắp lẫn phải giống nhau về hình dạng, kích thước hoặc nếu có khác nhau chỉ một số lãnh vực nhỏ trong phạm vi cho phép. Vấn đề này gọi là dung sai. Vậy dung sai là yếu tố quyết định cho tính lắp lắp lẫn của chi tiết, phụ thuộc vào độ lớn của dung sai quy định chi tiết sẽ đạt được tính lắp lẫn hoàn toàn hay lắp lẫn không hoàn toàn. Lắp lẫn hoàn toàn yêu cẩu chi tiết phải đạt được độ chính xác cao vì vậy giá thành sản phẩm sẽ cao. Với các chi tiết được sản suất theo tiêu chuẩn để dùng cho công việc thay thế thông thường được chế tạo với một dung sai lớn thì có tính lắp lẫn hoàn toàn.

- Trong chế tạo máy tính lắp lẫn là một điều kiện rất cần thiết trong nền sản xuất hiện đại, gia công chế tạo hàng loạt nếu chi tiết không bảo đảm quy định của tính lắp lẫn thì không thể sử dụng một cách bình thường. Lợi ích của tính lắp lẫn là làm việc lắp ráp trở nên đơn giản, công việc sửa chửa máy khi thay thế một chi hay nhiều chi tiết hư hỏng bằng một chi tiết dự trữ cùng loại thì sẽ rút ngắn thời gian và máy có thể hoạt động nhanh hơn, giảm thời gian ngừng máy khi sửa chửa. Về mặt công nghệ chế tạo nếu các chi tiết được thiết kế và chế tạo có tính lắp lẫn cao sẽ tạo điều kiện thuận lợi trong hợp tác sản xuất giữa các công ty giúp nâng cao chất lượng, nâng cao năng suất và dể dàng áp dụng các kỹ thuật tiến tiến. Như vậy tính lắp lẫn của chi tiết có ý nghĩa lớn về mặt kinh tế và kỹ thuật.  


Biên tập : nkn

Nguồn tham khảo:
- Dung sai và đo lường kỹ thuật : A.N.ZURAVLEV nxb công nhân kỹ thuật 1987.
- Dung sai lắp ghép & đo lường kỹ thuật : Hoàng xuân Nguyên nxb giáo dục 1994.